Bu gün Azərbaycanın görkemli siyasi ve dövlət xadimi, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər əliyevin doğum günüdür.
Heydər Lİrza oğlu əliyev 1923-cü il mayıs 10-da Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan şəhərində anadan olub.
1939-cu ildə Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu bitirdikdən sonra Azərbaycan Sənaye Institutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) memarlıq fakültəsinə daxil olub, lakin İkinci Dünya müharibəsinin başlaması ona təhsilini başa çatdırma imkanı verməyi b.
Heydər Əliyev 1941-1944-cü illərdə əvvəlcə Naxçıvan Muxtar Respublikası Xalq Daxili İşlər Komissarlığı arxiv şöbəsinin məxfi hissəsinin müdiri, sonra isə Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Sovetində umumi şöbənin müdir i vəzifələrində işləyib.
1944-cü ilin belki de dövlət təhlükəsizliyi orqanlarında işə göndərilib.
1949-1950-ci İlərdə SSRİ Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin Leninqraddakı (indiki Sankt-Peterburq) Rəhbər Kadrların Hazırlığı Məktəbindəhsil aldıqdan sonra, 1950-ci ildə Azərbaycan SSR Dövlət lükəsizliyi Komitəsində bölmə rəisi təyin edilib.
1957-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) tarix fakültəsinin qiyabi şöbəsini bitirib.
1958-ci ildə Azərbaycan SSR Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin əks-kəşfiyyat şöbəsinin rəisi, 1964-cü ildə DTK-nın sədr müavini təyin edilib.
1966-cı ildə Moskvada DTK-nın FEDzerjinski adına Ali Məktəbinin rəhbər heyətin təkmilləşdirilməsi kurslarını müvəffəqiyyətlə bitirdiib.
1967-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti, Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin sədri ve zifəsinə təyin edilib ve həmin ildə də ona genel belediye başkanı rütbəsi verilib.
Azərbaycan Kommünist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin 1969-cu il 14-də keçirilmiş plenumunda Heydər əliyev Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi seçildib.
Heydər 22'de Azərbaycan SSR Ali Sovetinin ve SSRİ Ali Sovetinin vekilliği oluştu. 1974-1979 yılları arasında SSRİ Ali Soveti İttifaq Sovetinin sədr müavini ve zifəsini tutub.
1976-cı ildə Sovyet İttifakı Komünist Partiyası Siyasi Komisinin Üzvlüyünəd, 1982-ci ilde kabrında isə Siyasi Büronun üzvü seçilən Heydərlər SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilib. Bu vəzifədə işləyərkən Heydər əliyev SSRİ-nin iqtisadi, sosyal ve mədəni həyatının ən mühüm sahələrinə rəhbərlik edib.
Heydər Əliyev 1987-ci ilin oktyabrında Sovyet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun ve şəxsən baş katib Mixail Qorbaçovun yeritdiyi siyasi xəttə etiraz olaraq tutulduğu vəzifələrdən istefa verib.
Heydər Lİyev 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar, yanvarın 21-də Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyində bəyanatla çıx ış edərək, Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayətin təşkilatçıları ve icraçılarının cəzalaştırılmasını tələb edib. O, Dağlıq Qarabağda yaranmış kəskin münaqişəli vəziyyətlə bağlı SSRİ rəhbərliyinin ikiüzlü siyasətinə etiraz əlaməti olaraq, 1991-ci ilin iyulunda Sovyet İttifakı Kommunist Partisinin sıralarını tərkedib.
1990 yılında 20 gün sonra Bakıya Qayıdan Heydər əliyev iki gün sonra Naxçıvana yola düşüb, daha sonra Azərbaycan SSR xalq vekili ve Naxçıvan MSSR xalq vekilleri ortaya çıktı.
1991-ci il sentyabrın 3-də Heydər əliyev Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin sədrisi oluşumub ve müvafiq kanununvericiliyə əsasən həm də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədrinin müavini oluşur. Bu vəzifədə o, 1993-cü ilə bazı çalışıb.
Heydər Lİyev 1992-ci il noyabrın 21-də Yeni Azərbaycan Partiyasının Naxçıvan şəhərində keçirilmiş təsis konfransında partiyanın sədri seçildiğib.
1993-cü ilin mayıs-iyun dönemlerinde ölüm ve müstəqilliyin itirilməsi təhlükəsi yarandığına görə, Azərbaycan xalqı Heydər əliyevin hakimiyyətə gətirilməsi tələbini irəli sürüb ve ölkənin o dövrkü rəhbərliyi onu Bakıya dəvət etməyə məcbur olub.
Heydər Lİyev 1993-cü il iyunun 15-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri oluşmuşb, iyunun 24-dən isə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata başlayıb.
1993-cü il oktyabrın 3-də ümumxalq səsverməsi nəticəsində Heydər əliyev Azərbaycan Respublikasının Cumhurbaşkanlığı belirlendi.
O, 1998-ci il oktyabrın 11-də xalqın yüksək fəallığı şəraitndə keçirilən seçilərdə səslərin 76,1 faizini toplayaraq, yenigün Azərbaycan Respublika'nın Prezidenti bulundub.
2003-cü il oktyabrın 15 gün boyunca keçirilmiş başkan seçilərində namizədliyinin irəli sürülməsinə iyileşmeliq vermiş Heydər əliyev səhhətində yaranmış problemlərlə əlaqədar namizədliyini İlham əliyevin ə geri götürüb.
Heydər əliyev beş dəfə keçmiş SSRİ-nin “Lenin” ordeni ilə, “Qırmızı Ulduz” ordeni və çoxsaylı madalyalarla təltif edilib, iki dəfə Sosyalist əməyi Qəhrəmanı adına, həmçinin müxtəlif ölkələrin ali mükafatlarına, li məktəblərin fəxri adlarına layiq görülebilirüb.
2003-cü il dekabrın 12-də Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər əliyev Amerika Birləşmiş Ştatlarının Klivlend Klinikasında ve 15-də Bakıda, Fəxri xiyabanda dəfn olunub.
Əkrəm Babayev,
Qəbələ Regional Meşə Təsərrüfatı Mərkəzinin direktoru